Коксинская роща

Стрелка - слияние рек Кокса и Катунь. 

гора Белуха - самая высокая точка Сибири. Высота - 4506 м.

В поисках Беловодья. Подробнее

  •  
  •  
  •  
  •  

Уймонские вести - всегда с вами вместе!

« Назад

Ойыны омок ÿÿрелер Оймонноҥ келген болбайсын… 24 12 2017 15:19

Jаҥар айдыҥ 2-3 кÿндеринде Горно-Алтайскта öткöн jаҥар ла сöгуш кожоҥныҥ фестивалинде Кöксуу-Оозы аймактаҥ эки öмöлик турушкан – Талдунаҥ «Амаду» ла Куjурлунаҥ «Биле». Таҥынаҥ jаҥарды ла сöгÿш кожоҥды кожоҥдоорында Василий Попошев, Галина Тунтешева, Валентина Такина ла Любовь Сайланкина маргышкандар. Jерлештерис талдама кожоҥдогон. Кеп-кийими сÿрлÿ, öҥжик, ÿндери ÿнгÿр ле jараш.
Кайчы, алкышчы ла jаҥарчы Сарымай Урчимаевтиҥ эземине учурлалган кöрÿ-конкурс jылу айалгада öткöн. Баштапкы кÿнде кожоҥчылар маргышкан болзо, экинчи кÿнде jаҥар кожоҥныҥ учуры керегинде кÿрее-куучында ла гала-концертте турушкандар. Бу кöрÿниҥ программазына сöгÿш кожоҥдорды кошконы солун болды. Байла, бу баштаҥкай jолын алынар.
Кижи бу фестивальди кöрÿ-маргаан деп айдарга да тидинбес. Ол байрам кептÿ туштажу болгон дезе торт эмей. Jаҥар кÿн туркунына табылу чöйилген де болзо, залда отурган улус оны лаптап уккан. Кöрööчилер ле туружаачылар ортодо кöп jииттер болды. Темдектезе, бир öйдö Сарымай Урчимаев башкарган каланыҥ «Ойойым» öмöлигинде эр кемине jедип калган уулдар ла келиндер туружып турганы оморкодылу. Оҥдой аймактыҥ Алтыгы-Талду jуртынаҥ келген öмöликте шыдар ла эрлер болды – башкараачылар Эркемен Епишкин ле Игорь Кахтунов, артканы дезе акар тондорын, тÿлкÿ бычкак бöрÿктерин кийген, курларын курчанган чыт эткен уулдар, 8-11-чи класстардыҥ ÿренчиктери. Чалканду калыктыҥ сÿрлÿ кожоҥыла jиит келин Изабелла Курусканова таныштырды.
Ээжилер аайынча jаҥарчылардыҥ кожоҥдоорын аҥылап, эҥ артыгын талдаар керек болгон. Бу jеҥил эмес керек деп кайралдаш öйинде камыстыҥ турчызы, бичиичи Jергелей Унукова тегиндÿ айтпаган. Камыс текши jаҥардыҥ учурын темдектеп, jеҥÿчилдерди талдаар тушта башка-башка некелтелерге тайанган. Jаҥарлардыҥ ортозында тойдыҥ, Алтайды алкаганыныҥ jаҥарлары база болды. Анайып, «Амаду» мынайып кожоҥдогон эмес пе:
Таскылда öскöн ак кайыҥ
Тазылы jерде бек болзын!
Jурт тöзöгöн балдардыҥ
Jÿрÿми сÿттий ак болзын!
Эмезе:
От камыскан отук таш
Ойто тудар кÿÿнис бар.
Ойрот-алтай jаҥарды
Ойто айдар кÿунис бар.
Эр киндиктÿ jаҥарчы Василий Попошев кöрööчилерди бойыныҥ омок ÿниле, ачык-jарык чырайыла «олjологон». Оны изÿ колчабыжула уткыгандар.  Куjурлунаҥ келген Любовь Сайланкина ла Валентина Такина база сÿрекей jараш jаҥарчылар болтыр. Ады jарлу кайчы Салдабай Савдинниҥ кичÿ кызы Валентина Николаевнаныҥ айтканыла, кожоҥдоп турган jаҥарларды ол ада-энезинеҥ угуп, ÿренип алган.
Сöгÿш кожоҥды кожоҥдооры бир jанынаҥ ойын-кокыр да кептÿ болзо, экинчи jанынаҥ ол сÿрекей каруулу керек. Бистиҥ, jиит кöрööчилердиҥ, оҥдогонысла, сöгÿшчилер бой-бойын чагып, сöгÿп те турза, «канду jуу» баштабас, ööн-бööкöн чыгарбас учурлу болгон. Оныҥ учун сöгÿшчилер jымжада сöгÿшкен, анчада ла финалга öткöндöргö кÿч болгон. Не дезе олорго Кош-Агаш аймактыҥ тоомjылу кижизи, ÿлгерчи ле jаҥарчы Керек Саполо маргыжарга келишкен. Темдектезе, Галина Тунтешева таныштыру öйинде бойын «Оймонныҥ манкурты» деерде, ол öрöкöн алаатыбай да «мен Эре-Чуйдыҥ бандиди» деп каруу jандырган. Jаан jаштуга jажыла оогош сöгÿшчилер тыҥ чурабады. Керек дезе учында сöгÿш кожоҥ мак кожоҥго кöчö берген. Jеҥÿ де Керек Севостьяновичке берилген. Экинчи ле ÿчинчи jерлерди Улаганнаҥ Сергей Табулгин ле Шабалин аймактаҥ Евгения Челбакова алдылар.
Jаҥарды таҥынаҥ кожоҥдоорында Улаганнаҥ Ольга Колян, Кош-Агаш аймактаҥ Светлана Ултарикова ла Чамалдаҥ Чечек Карулова эҥ артыктар болуп чыкты. Öмöликтер аайынча фестивальдыҥ тöс сыйын – Сарымай Урчимаевтиҥ карындажы Станислав Урчиваев агаштаҥ кескен аҥылу сÿрди ле акчаны Кош-Агаш аймактыҥ «Jаҥылга» öмöлиги ала сокты. Баштапкы jер Улаган аймактыҥ «Теле» öмöлигине берилген болзо, ээчиде jерлерди Оҥдой аймактыҥ уулчактарыныҥ «Эрjине» ле Кан-Оозы аймактарыныҥ «Байана» ла «Кÿреелей» öмöликтери алды. Бистиҥ jерлештер алтай ойноткылардыҥ оркестриниҥ аҥылу сыйларыла кайралдаткан. Ол до аҥылу ла jаан аjару. Айдарда, фестиваль эзенде база катап öткöдий болзо, jерлештерис ого оноҥ артык белетенеринде алаҥзу jок.
Албатыныҥ кöгÿс-байлыгыныҥ энчизи болгон jаҥар кожоҥды элбедип, оны jашöскÿрим ортодо элбедер ууламjылу öткÿрилген бу jаан ÿлекер-проектте бистиҥ база бир jерлежис адылу иштеп турганын темдектеер керек. Ол – улу кайчы Салдабай Савдинниҥ угы-тöзинеҥ чыккан Николай Сегирткишев. Текши ижи чек öскö дö болзо, ол калыктыҥ эрjинедий кайыла, jаҥарыла jилбиркеп, ого тартылып, бир канча jииттерле кожо «Ээлÿ-Кай» деп jаан ÿлекерде туружат.
Анайып, быjыл jаскыда кайчы уулдар ла jаан jашту кайчылар кÿÿлик ойноткылардыҥ оркестрин тöзöп, «Маадай-Кара» деп кай чöрчöк аайынча солун программа тургускан. Оныла олор jаҥыс ла Горно-Алтайскта эмес, jе ойын-концертин Москвада да кöргÿстилер. Быjыл jайгыда баштаачы, кайчы Мерген Тельденов нöкöрлöриле кожо ишти тереҥжидип, Тÿҥÿрде алтай кайдыҥ фестивалин öткÿргендер. Ондо тöрт кÿнниҥ туркунына сегис кайчы кай чöрчöктöрди бÿткÿлинче тÿни-тÿжи кайлаган. Кайчылардыҥ курултайында бу öмöлик база турушкан.
Бу тизим керек-jарактардыҥ тоозына jаҥар ла сöгуш кожоҥныҥ фестиваль-кöрÿзи ле алтай кÿулик ойноткылардыҥ оркестриниҥ ижи база кирет. Шак бу фестиваль öйинде оркестрле толо таныштыру öтти. 28 артист бир уунда ойноп, кожоҥдоп ло кайлап турганы сÿрекей кöдÿриҥилÿ. Чындап, оныҥ ижинде сÿÿген кожоҥчыбыс Алексей Чичаков база турушкан.
Айару ТОХТОНОВА,
Автордыҥ фотоjуруктары.
 

Комментарии


Комментариев пока нет

Добавить комментарий *Имя:


*E-mail:


*Комментарий:


Официальный сайт МО "Усть-Коксинский район" Республики Алтай

Официальный сайт Правительства Республики Алтай